© Boğaziçi Üniversitesi Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Araştırma Merkezi

Yeniden Moskova ve Yurda Dönüş

Nâzım Hikmet 1925 Haziran’ında yeniden Moskova’dadır. Birkaç ay sonra Sovyet Tiyatrosu’nun çalışmalarını izlemek için Moskova’ya gelecek olan Muhsin Ertuğrul’la dost olurlar. Ertuğrul’un Sovyetler’de rahat edebilmesi için tüm bağlantılarını kullanır.

1926 Yılında ikinci evliliğini Yelena Yurçenko ile yapar. Bu evliliğin hikâyesini Hıfzı Topuz Hava Kurşun Gibi Ağır adlı biyografik romanında şöyle anlatıyor:

Nâzım Hikmet ile ikinci karısı Dr. Yelena Yurçenko, 1927. Moskova
Nâzım Hikmet ile ikinci karısı Dr. Yelena Yurçenko, 1927. Moskova

Nüzhet’in gidişinden iki yıl sonra Nâzım Yelena Yurçenko adında bir Rus kızıyla yakından ilgilenmeye başladı. Kısaca Lena dediği bu kız kendisinden birkaç yaş büyüktü, çok okuyan hoş bir kızdı. Ne var ki anarşizmi benimsemişti. Nietzsche hayranıydı. Bu eğilimi Nâzım’a ters düşse bile ondan vazgeçemiyordu. Çok iyi dost oldular. Aralarındaki bağlar birdenbire gelişti. Lena ’30 yaşına kadar insanlık için önemli şeyler yapmak zorundayım. Yapamazsam intihar ederim.’ diyordu. Nâzım’ı resim yapmaya da zorladı. Sık sık birlikte oluyor ve bol bol tartışıyorlardı. Lena’nın bilinçli ve dirençli havası Nâzım’ı etkilemişti.
Bunalımlı bir gününde Nâzım Lena’nın evine giderek, ‘Gel seninle evlenelim.’ dedi. “Bu bir dostluk bağı olacak. Sen istemedikçe sana el sürmeyeceğim.” Lena bu öneriye hayır diyemedi. Onu seviyor ve üzmek istemiyordu. O akşam sabaha kadar ideolojik konuları tartıştılar. Sabah Nâzım sevgilisine;
Haydi, gidelim, dedi.
Nereye?
Nikâh dairesine, evleneceğiz.
O sabah nikâh dairesine gittiler. Nâzım, ilk eşi Nüzhet Hanım’ın uzun bir süre önce ülkeden kaçtığını, bir daha da kendisinden haber alamadığını ve boşanmış sayılmaları gerektiğini belirttikten sonra evlenmelerine izin verildi. Bu birliktelik 1926’dan 1928’e kadar yaklaşık iki yıl sürdü.
Hıfzı Topuz, Hava Kurşun Gibi Ağır.

Nâzım Hikmet ile Lena, 1926. Moskova
Nâzım Hikmet ile Lena, 1927. Moskova

1928’de ilk şiir kitabı Güneşi İçenlerin Türküsü Bakü’de yayımlanır.

Parti’nin bir kongre toplayacağı ve merkez komitesine aday gösterildiği haberini alınca Türkiye’ye dönme kararı alır. Arkadaşı Laz İsmail ile gizlice sınırı geçerek Türkiye’ye gelirler, ancak Temmuz ayında Hopa’da yakalanırlar, iki ay Hopa Cezaevi’nde bekletilirler, sonra Rize üzerinden İstanbul’a gönderilirler, ancak tüm davaların birleştirilmesi için buradan da Ankara’ya sevk edilirler. Cumhuriyetin beşinci yılı dolayısıyla çıkarılan aftan yararlandıkları için 1928’in Aralık ayında bütün cezalarından kurtulduklarına karar verilir ve serbest bırakılırlar. Nâzım Hikmet bu mahkemeden tam on yıl sonra, bu sefer donanmayı isyana teşvik etme suçundan 28 yıl 4 ay ağır hapis cezasına çarptırılacaktır.

Nâzım Hikmet Türkiye'ye pasaportsuz olarak girdiği arkadaşı Laz İsmail ile birlikte.

Beşiktaş'ta TKP Kongresi, İzmir'de Kuduz Kuşkusu

ÖNCEKİ

Putları Yıkıyoruz

SONRAKİ
3. BÖLÜM’E DEVAM EDİN
naziminhikayesi