Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı

PUTLARI YIKIYORUZPUTLARI YIKIYORUZ

1936 yılında yayımlanan Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedrettin Destanı Nâzım Hikmet’in şiir serüveninde destanlarla öne çıkan ustalık döneminin ilk kitabıdır. Şeyh Bedrettin Destanı, Nâzım Hikmet’in yaşarken Türkiye’de yayımlanan son kitabı olur. Nâzım Hikmet’in kitapları Türkiye’de ancak ölümünden sonra 1965 yılında yeniden yayımlanmaya başlayacaktır.

15. yüzyılda merkezi yönetime karşı bir köylü ayaklanması olan Bedrettin hareketini ve tarihi bir kişilik olan Şeyh Bedrettin’in hikâyesini yazmak, hapishanede Bedrettin hakkında bir risale okurken Nâzım Hikmet’in aklına düşer.

Şeyh Bedrettin Destanı Üzerine

Yalçın Armağan

Akademisyen Yalçın Armağan, Nâzım Hikmet’in Türkiye’de yayımlandığını görebildiği son kitabı Şeyh Bedreddin Destanı‘nı anlatıyor.

Nâzım'ın Hikâyesi Videoları

Şeyh Bedreddin, Nâzım Hikmet’in Türkiye’de yayımlandığını görebildiği son kitabı. Hem Nâzım Hikmet şiiri açısından, hem de bizim açımızdan çok üzücü bir durum çünkü baktığımız zaman Şeyh Bedreddin’e, Nâzım Hikmet’in şiirinin saydamlaştığını görebiliyoruz orada. Ama ne yazık ki bunun üzerine devam edemedi hapishanede olması nedeniyle. Bu saydamlaşmayı özellikle iki noktada görebiliyoruz: Birincisi tür bağlamında, diğeri de politikanın metne gömülmesi, yedirilmesi bağlamında.

Nâzım Hikmet şiirinde önemli bir dönemeci temsil eden Destan, tarihsel bir hikâyeyi geleneksel unsurların ve yepyeni biçimsel denemelerin birleştirildiği bir yapı içinde verir. Destan‘ın en belirgin özelliği, tarihe getirilen sınıfsal bakış açısıdır. Bu anlamda bir köylü ayaklanması sınıf çatışmaları üzerinden anlatısallaştırılırken iki nokta öne çıkmaktadır: Nedim Gürsel’in deyişiyle “tarihselin şiirleştirilmesi” ve “geleneğin çağdaş yorumu”. Tarihselin şiirleştirilmesi, tarihin Nâzım Hikmet’in şiirine girmesi Bedrettin Destanı ile gerçekleşir.

Nâzım Hikmet'in destanlar döneminin başlangıcı: Şeyh Bedrettin

Olcay Akyıldız

Boğaziçi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim üyesi Olcay Akyıldız, Nâzım Hikmet’in geleneksel şiiri modern bir biçimde yeniden yorumlayan üslubunu Şeyh Bedreddin Destanı bağlamında anlatıyor.

Nâzım'ın Hikâyesi Videoları

Nâzım Hikmet ne yapıyor bu bilinen hikâyeyi yeniden anlatırken? Tarihe sınıfsal bir bakış açısı getiriyor, o sınıfsallığın altını çiziyor. Bu, tarihe estetik, yüceltici ve milliyetçi bakıştan çok farklı bir şey.

Nâzım ilk kez bu yapıtında ‘Onlar’ diye adlandırdığı kitleleri bir dönemin bütünselliği içinde ele alıp, tarihin öznesi olarak betiml[er].
Nedim Gürsel

Daha sonra özellikle Memleketimden İnsan Manzaraları’nda adeta kolektif bir anlatıya dönüşecek “Onlar”ın hikayesini ilk kez burada edebiyat eserinin merkezine taşır. Sıradan karakterleri destan kahramanlarına dönüştürürken destanı kuşatan bir çerçeve hikâyeyle, bir anlamda eserin yazım sürecini de eserin konusu haline getirir.

Şeyh Bedrettin Destanı'nın sol hareket içindeki yeri

Yalçın Armağan, 2014

Akademisyen Nâzım Hikmet, Şeyh Bedreddin Destanı‘nın Türkiye’de sol harekete etkisini anlatıyor.

Nâzım'ın Hikâyesi Videoları

Niçin Türk solu Şeyh Bedreddin Destanı’nı bu kadar çok sahiplendi diye sorabiliriz. Orada da Türkiye solunun bir epiğe ihtiyacı olduğunu ve bu epik ihtiyacını da büyük oranda Nâzım Hikmet’in Şeyh Bedreddin Destanı’yla karşıladığını söyleyebiliyoruz.

Şeyh Bedreddin Destanı'ndan Alıntılar

Seslendiren: Mahmut Gökgöz

Ses Tasarımı: Göksenin Göksel
Görsel: Benerci Kendini Niçin Öldürdü kitap kapağı, 1932. Yayıncı: Yeni Kitabcı. Kapak Tasarımı: Ali Suavi

Nâzım'ın Hikâyesi Soundcloud hesabı

[soundcloud id=’476952000′ playlistHeight=” color=’#ff2400′]

[soundcloud id=’476952051′ playlistHeight=” color=’#ff2400′]

Bedreddin: Tasavvuf, Kamera, İsyan

Cemal Kafadar, Nurdan Arca, Ahmet Ersoy

14.-15. yüzyıllarda yaşamış bir Osmanlı mutasavvıfı olan Şeyh Bedreddin’in tarihsel, siyasal ve tasavvufi açılardan ele alındığı panelde, yönetmen Nurdan Arca’nın Simavnalı Bedreddin (2006) adlı belgeselinin gösteriminin ardından, Arca ve filmin tarih danışmanı Prof. Cemal Kafadar, Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyesi Ahmet Ersoy moderatörlüğünde seyircilerin de parçası olduğu bir sohbet gerçekleştirdi. Etkinliğe dair detayları öğrenmek ve kayıtları izlemek için Merkez’in video arşivini ziyaret edebilirsiniz.

Merkez Video Arşivi

Şeyh Bedreddin gibi birisi hem bir Osmanlı şehzadesinin, ki kendini o sultan addediyor, Musa, kazaskeri olsun, hem de bir yandan sonunda başkalarının zendeka veya ilhat addettiği fikirleriyle tanınsın ve hatta bu uğurda belki de bir takım insanlar ayaklanmış olsun.

Orhan Selim

ÖNCEKİ

“Marksizmin Kalpazanları”

SONRAKİ

Arama

© Boğaziçi Üniversitesi Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Araştırma Merkezi

Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı

Orhan Selim

“Marksizmin Kalpazanları”